या सदराच्या मागच्या भागात आपण पाहिले, की युरोपियन लोकांचे कारनामे बघून जपानमध्ये तोकुगावांनी उठाव करून प्रस्थापित शोगनला हटवले व लेयासु तोकुगावा ‘शोगन’ म्हणजेच जपानचा पेशवा बनला. आपल्या हातात सत्ता येताच ह्या तोकुगावाने जपानमध्ये शिरलेल्या पोर्तुगीज ख्रिश्चन पाद्र्यांची अक्षरशः कत्तल केली. जे लोक पुन्हा बौद्ध अथवा शिन्तो धर्मात यायला तयार झाले, त्यांना परत घेतले. काही जपानी लोक ख्रिश्चन धर्मांतरित झाले होते व त्यांनी ह्या तोकुगावाच्या विरोधात छोटे-मोठे उठाव केले. त्यांनाही यमसदनी पाठवले गेले. १६४४पर्यंत जवळजवळ सर्व झेज्युएट पाद्री मारण्यात आले आणि जपान किरस्तावमुक्त झाला. व्यापारासाठी फक्त नागासाकी बंदर हे चीन, डच इस्ट इंडिया कंपनी व थोड्या प्रमाणात ब्रिटिशांना खुले ठेवण्यात आले. व्यापार सोडून जरा जरी धर्मप्रसार करण्याचा प्रयत्न झाला, तर सरळ गर्दन मारली जाई. 

१६०३ ते १८६८ ह्या वर्षात शोगनपद हे तोकुगावा घराण्याकडे वंशपरंपरेने होते. ह्या तोकुगावांनी शिक्षणाकडे योग्य लक्ष दिले. शिनपान प्रांतात एक शैक्षणिक संस्था उभारली. त्यांचे अनुकरण करत प्रत्येक दायम्यूनी आपापल्या प्रदेशात शिक्षण संस्था उभारल्या. जपानच्या मंदिरांनीसुद्धा ‘तेराकोया’ म्हणजेच मंदिरातील शाळा सुरू केल्या. मुलांना लेखन, वाचन, गणित, तसेच मार्शल आर्ट शिकवले जाई. १८६८पर्यंत जपानमध्ये ४० टक्के पुरुष साक्षर होते व १० टक्के महिला साक्षर होत्या. त्या काळात हा साक्षरतेचा दर खूपच चांगला होता. 

तोकुगावांच्या कारकिर्दीत जपानमध्ये जातिव्यवस्था अतिशय ठळक झाली. जशी भारतात चातुर्वर्ण्य पद्धत होती, तसे वर्ण जपानमध्येही होते. ह्या सर्वांत सामुराई म्हणजेच जपानमधली योद्धा जमात सर्वांत उच्च समजली जाई. त्यांच्या खालोखाल शेतकरी, पशुपालन करणारे, त्यांच्या खाली कलाकार व त्यांच्या खाली व्यापारी वर्ग अशी उतरंड होती. सामुराईंना सरकारकडून वेतन दिले जाई. 

तोकुगावांच्या काळात शांतता असल्याने जपानी चित्रकला, वस्त्रोद्योग भरभराटीला आला. ह्याच काळात जपानमध्ये ‘गेशा’ व्यवसाय करणाऱ्या महिला उदयाला आल्या. ‘गेशा’ आणि वेश्या ह्यांच्यात फार फरक आहे. गेशांना करमणूक करणाऱ्या महिला मानले जाते व उच्चभ्रू लोकांमध्ये गेशाकडे जाणे आजही प्रतिष्ठेचे मानले जाते. अर्थात त्या काळात जपान सुखी, शांत अर्थात आपल्यातच रमलेला होता. जपानबाहेर होत असलेल्या घडामोडींची त्याला सुतराम फिकीर नव्हती.